Conservare criticamente è, tanto quanto innovare, un’ipotesi. La edición de textos de tradición única (desde la perspectiva gallego-portuguesa)

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.14198/rcim.2017.6.01

Palabras clave:

Edición crítica, Manuscrito único, Recensio, Emendatio, Dispositio textus, Lírica profana gallego-portuguesa

Resumen

En este trabajo se repasan las aportaciones teóricas realizadas por la crítica en lo que atañe a la edición de textos enviados por un único manuscrito y se afrontan las dificultades que en la práctica encuentra el filólogo que trabaja con tales documentos. Los problemas y soluciones posibles (conservación vs. corrección, grafía) se ejemplifican con textos de diferente naturaleza y procedencia, prestando particular atención a la lírica profana gallega y portuguesa de la Edad Media.

Financiación

Este trabajo se inscribe en el marco del proyecto de investigación Glosario crítico da poesía medieval galego-portuguesa. III. Edición crítica dixital das cantigas de amor (FFI2015-63523-P), que está financiado por el Ministerio de Economía y Competitividad.

Citas

Arbor Aldea, Mariña (2008), «Metro, lírica profana galego-portuguesa e práctica ecdótica: consideracións á luz do Cancioneiro da Ajuda», en A edición da Poesía Trobadoresca en Galiza, ed. M. Ferreiro, C. P. Martínez Pereiro y L. Tato Fontaíña, A Coruña, Baía Edicións, pp. 9-38.

Arbor Aldea, Mariña (2009), «Escribir nas marxes, completar o texto: as notas ós versos do Cancioneiro da Ajuda», en Pola melhor dona de quantas fez nostro Senhor. Homenaxe á Profesora Giulia Lanciani, coord. M. Brea, Santiago de Compostela, Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades-Xunta de Galicia, pp. 49-72.

Arbor Aldea, Mariña (2012a), «A fronte a B,V: res metrica e varia lectio (I)», en Literatura medieval y renacentista en España: Líneas y pautas, ed. N. Fernández Rodríguez y M. Fernández Ferreiro, Salamanca, La Semyr, pp. 363-376.

Arbor Aldea, Mariña (2012b), «A fronte a B,V: res metrica e varia lectio (II)», en Estudios de literatura medieval. 25 años de la Asociación Hispánica de Literatura Medieval, ed. A. Martínez Pérez y A. L. Baquero Escudero, Murcia, Universidad de Murcia, pp. 159-170.

Arbor Aldea, Mariña (2012c), «Mais bisílabo? Notas á marxe do Cancioneiro da Ajuda», en El texto medieval: de la edición a la interpretación. Verba. Anexo 68, ed. P. Lorenzo Gradín y S. Marcenaro, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, pp. 159-194.

Arbor Aldea, Mariña (2013), «Del texto manuscrito al texto crítico: la cuestión métrica», en xxviie Congrès International de Linguistique et de Philologie Romanes (Nancy, 15 au 20 juillet 2013) [comunicación no publicada en Actas].

Avalle, d’Arco Silvio (1978), Principî di critica testuale, Padova, Editrice Antenore [1ª ed. 1975].

Avalle, d’Arco Silvio (2002), La doppia verità. Fenomenologia ecdotica e lingua letteraria del medioevo romanzo, Firenze, Edizioni del Galluzzo («Archivio romanzo»).

Beltrami, Pietro G. (2010), A che serve un’edizione critica? Leggere i testi della letteratura romanza medievale, Bologna, il Mulino («Itinerari»).

Beltrami, Pietro G. (2012), «A proposito di errori nella critica del testo romanza», Ecdotica, 9, pp. 162-171.

Berisso, Marco (2011), Poesia comica del medioevo italiano, Milano, Rizzoli («BUR Classici»).

Brambilla Ageno, Franca (1975), L’edizione critica dei testi volgari, Padova, Editrice Antenore («Medioevo e Umanesimo», 22).

Brunetti, Giuseppina (2012), «L’edizione critica delle liriche medievali: considerazioni dall’Italia», Perspectives médiévales, [En ligne], 34 | 2012, mis en ligne le 01 septembre 2012, consulté le 06 mai 2016. URL: https://doi.org/10.4000/peme.1696

Bruni Bettarini, Anna (1974), «Le rime di Meo dei Tolomei e di Muscia da Siena», Studi di Filologia Italiana, 32, pp. 31-98.

Cohen, Rip (2010), «Three Early Galician-Portuguese Poets: Airas Moniz d’ Asme, Diego Moniz, Osoir’ Anes. A Critical Edition», Revista Galega de Filoloxía, 11, pp. 11-59.

Contini, Gianfranco (1942), Un anno di letteratura, Firenze, Le Monnier.

Cunha, Celso Ferreira da (1961), Estudos de poética trovadoresca. Versificação e ecdótica, Rio de Janeiro, Ministério da Educação e Cultura, Instituto Nacional do Livro [1ª ed. 1955].

Ferreiro, Manuel (2009), «Sobre a suposta crase de que no trobadorismo profano galego-português», en Anais VII EIEM – Encontro Internacional de Estudos Medievais. Idade Média: permanência, atualização, residualidade, FortalezaRio de Janeiro, Associação Brasileira de Estudos Medievais-Universidade Federal do Ceará, pp. 487-495.

Ferreiro, Manuel (dir.) (2016-), Glosario crítico da poesía medieval galego-portuguesa. III. Edición crítica dixital das cantigas de amor: UniversoCantigas [en preparación].

Ferreiro, Manuel, Laura Tato Fontaíña, & Carlos Paulo Martínez Pereiro (2007), Normas de edición para a poesía trobadoresca galego-portuguesa, A Coruña, Universidade da Coruña.

González González, Manuel (2006), «Vocaburario histórico do galego do Profesor J. L. Pensado», Boletín da Real Academia Galega, 367, pp. 201-236.

Larson, Pär (2004), «Ècci venuto Guido [’n] Compastello di Niccola Muscia», Per leggere, 7, pp. 5-12.

Larson, Pär (2016), «Il reale e il vero in lessicografia e filologia italiana», en Quelle philologie pour quelle lexicographie? Actes de la section 17 du xxviième Congrès International de Linguistique et de Philologie Romanes, ed. Stephen Dörr y Yan Greub, Heidelberg, Universitätsverlag Winter, pp. 77-83.

Lopes, Graça Videira (2002), Cantigas de Escárnio e Maldizer dos Trovadores e Jograis Galego-Portugueses, Lisboa, Estampa.

Lorenzo, Ramón (1985), Crónica troiana, A Coruña, Fundación Pedro Barrié de la Maza («Colección Documentos históricos»).

Marcenaro, Simone (2012), Osoiro Anes. Cantigas. Edizione, Roma, Carocci («Biblioteca Medievale. Testi», 137).

Michaëlis de Vasconcelos, Carolina (1990), Cancioneiro da Ajuda, Lisboa, Imprensa Nacional-Casa da Moeda [1ª ed. 1904].

Miranda, José Carlos Ribeiro (2004), Aurs mesclatz ab argen. Sobre a primeira geração de trovadores galego-portugueses, Porto, Edições Guarecer.

Monteagudo Romero, Enrique (1984), «Apéndice I. Textos e notas», en Armando Cotarelo Valledor (1934), Cancionero de Payo Gómez Chariño, almirante y poeta (siglo xiii), Madrid, Librería General de Victoriano Suárez, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, pp. 305-381 [ed. facsimilar].

Montero Santalla, José-Martín (2000), As Rimas da Poesia Trovadoresca GalegoPortuguesa: Catálogo e Análise, A Coruña, Universidade da Coruña [Tesis doctoral inédita].

Pérez Barcala, Gerardo (2013), A tradución galega do «Liber de medicina equorum» de Giordano Rufo, A Coruña, Fundación Barrié de la Maza («Biblioteca Filolóxica Galega-Instituto da Lingua Galega»).

Ramos, Maria Ana (2008), O Cancioneiro da Ajuda: confecção e escrita, Lisboa, Universidade de Lisboa, 2 vols. [Tesis doctoral inédita].

Roncaglia, Aurelio (1975), Principi e applicazioni di critica testuale, Roma, Bulzoni Editore.

Sánchez-Prieto Borja, Pedro (1998), Cómo editar los textos medievales. Criterios para su presentación gráfica, Madrid, Arco Libros («Colección Bibliotheca Philologia»).

Scarabelli, Mauro (2009), «Il “cammello” e il falso pellegrino. Chiose su Ècci venuto Guido [’n] Compostello di Niccola Muscia», Lettere italiane, 61, pp. 110-126.

Segre, Cesare (2001), Ritorno alla critica, Torino, Einaudi («Biblioteca Einaudi», 110).

Staaff, Erik (1907), Étude sur l’ancien dialecte léonais d’après des chartes du xiiie siècle, Uppsala-Leipzig, Almqvist & Wiksell-Rudolf Haupt («Arbeten utgifna med understöd af Vilhelm Ekmans Universitetsfond, Uppsala», 6).

Tavani, Giuseppe (1967), Repertorio metrico della lirica galego-portoghese, Roma, Edizioni dell’Ateneo («Officina Romanica», 7).

TMILG = Varela Barreiro, X. (dir.), Tesouro Medieval Informatizado da Lingua Galega, Santiago de Compostela, Instituto da Lingua Galega [http://ilg.usc.es/tmilg].

Vatteroni, Sergio (1986), Le poesie del trovatore Johan Esteve, Pisa, Pacini Editore.

Verlato, Zeno (2009), Le Vite di Santi del codice Magliabechiano xxxviii.110 della Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze. Un leggendario volgare trecentesco italiano settentrionale, Tübingen, Max Niemeyer. https://doi.org/10.1515/9783484970649

Descargas

Estadísticas

Estadísticas en RUA

Publicado

15-12-2017

Cómo citar

Arbor Aldea, M. (2017) «Conservare criticamente è, tanto quanto innovare, un’ipotesi. La edición de textos de tradición única (desde la perspectiva gallego-portuguesa)», Revista de Cancioneros Impresos y Manuscritos, (6), pp. 1–25. doi: 10.14198/rcim.2017.6.01.

Número

Sección

Artículos